Beukske mèt verhäölke in 't Valkebergs, veur
peutersj. Mèt illustraties
door Ron Leunissen
ISBN 978-90-826174-8-1
ZIVA uitgeverij, Nijmegen
Taal: Limburgs (Valkebergs en umsjtreke)
Prijs: EURO 5,00 (inclusief verzendkosten)
Besjtèlle bie:
ronleunissen@hotmail.com
2022
Oetgaaf van 't Veldekejaorbook 2021 op 18
mei 2022 in de Kopermeule in Vaols. 't Ièrsjte exemplaar
weurt euverhandig aan Jo Kern, besjtuurslid van de krink Um
Mamelis.
2021
Eind 2021: Beukske veur nuuj inweunersj van de
gemeine Valkenburg a/d Geul (Persbericht
op website TV Valkenburg en in De Limburger)
Alle nieuwe inwoners die ingeschreven worden in de gemeente
Valkenburg aan de Geul ontvangen voortaan ’t Verhäölkesbook in ’t dialek van Valkeberg
en umgaeving” als herinnering van het heuglijke feit.
persoonlijke herinnering
In een inlegvel van het boekje dat overigens door Veldeke
Valkeberg is uitgegeven en een verkoopsucces is, zal
deze zin vermeld worden: Ter herinnering aan je
inschrijving bij de gemeente Valkenburg aan de Geul +
datum.
Verhäölkesbook veur kinger wir verkriegbaar!
Twiède drök vanaaf 16 december 2020
De ièrsjte
drök van 1400 exemplare (alle 8 versjillende oetgaves
bie-ein), van november 2020, waor in ein waek
oetverkoch! Daorum ies 'ne
twiède drök verkriegbaar, vanaaf goonsdigmiedig 16 december
ies 't book te kriege in Natuurshop Madelief aan de Dr.
Erenssjtraot in Valkeberg. De pries ies 't zelfde 10,00
euro.
Wae neet
kint of wilt gelle of aafhaole in de winkel kint besjtèlle,
woanao 't book gesjtuurd zal were mèt de pos (+4,75
verzendkoste) of aan hoes bringe binne de gemeinte
Valkenburg aan de Geul. Sjtuur dan 'nen e-mail nao
veldeke.valkeberg@gmail.com (mèt eur adres veur de
bezörging) en maak 10 euro euver (thoes bringe) of 14,75
(per pos) op
rekening
NL88 INGB
0679 8135 27 van Veldeke-krink-Valkeberg o.v.v. eure naam,
eur adres, e-mail en 'beukske'.
De luxe,
sjtief kaf van 't verhaolebeukske.
De verhäölkes in hun origineel dialek
't Book ies ouch wir te kriege in ander dialekte en in
't Limburgs, 'n verzameling verhäölkes van alle origineel
dialekte.
Dat lètste ies t besjtèlle via
beukske@zjwame.nl
14
november 2020 woort 't
verhaolebeukske veur kinger van 2-6 jaor gepubliceerd in 't dialek van
Valkeberg en umgaeving, dat wilt zègke dat alle luuj en
kinger die in de gemeinte Valkeberg aan de Geul en
Sjömmert, Hölsberg, Arensgenhout wone, dao in hun eige
dialek taege komme. Meh ouch luuj oet Baek, Gelaen, Meersje
kinne mekkelik demèt veuroet. Gun eur kind, kleinkind, oppaskind of
lièrling dees 25 leuke verhäölkes oet ziene en andere
waereld in zien eige taal. Leuk en lièrzaam cadeautje veur
de kommende fièsdaag, Sinterklaos, Kaersjmes meh ouch es
gebaortecadeau of verjäördaagscadeautje!.
De oplaag is beperk (100), dus zeet gauw d'rbie.
't Kos mer 10 euro veur dees luxe oetgaaf!
't t Zelfde beukske is ouch verkriegbaar in ander dialekte:
Echs, Remunjs, Wieërts, Venrojs, Zittesj en Zösters. Daoveur
moet geer kontak opnumme mèt de betreffende Veldekekrink.
In de gezèt De Limburger van 24 september
2020
Umdat de Limburgse taal op sjoale en peuterzale
nauweliks gesjpraoke weurt, beginne kinger zich
zekerder te veule um mèt te doon mèt de taal,
die 't de gansen daag um zich heen huèrt: 't
Nederlands. Dialek haet ouch veur 'n kind dan
geine sjtatus. Es miè aandach kump veur de eige
thoestaal, geit dat vanzelf verandere, dat is
bie volwassene zoa meh zeker veur kinger.
>>Veldeke-krink-Valkeberg kump in november
oet mèt 'n veurlaesbeukske, mèt 25 verhäölkes in
't dialek van Valkeberg én umgaeving:
Arensgenhout, Berg, Hazel, Hölsberg, Houtem,
Oud-Valkeberg, Sjömmert, Sjin, Suub, Valkeberg,
Vilt, Walem.
'n Beukske veur papa, mama, oma, opa, nonk, tant, juf, meister um oet
veur te laeze, meh ouch um zelf te laeze.
Veurdeil is dats se dan metein 'n woordbeeld mèt
kries, wat wir positief oetwèrk op 't zelf lière
sjrieve!
Dao sjtaon verhäölkes in euver oetsjtepkes, fièskes, kebuiterkes,
bièskes.
Fantasie of ech gebeurd, sjpreukskes, um te
lache, serieus, hièl kort of get langer. Veur
klein en groate kinger. En bie eder verhäölke 'n
passende illustratie!'n Leuk én lièrzaam
cadeau veur de fièsdaag!
Veldekejaorbook 2019
"
2019
't lètste Sjtökske Plat
Sjtökskes in 't plat in de versjillende hoes-aan-hoesblaar
in Valkeberg en umgaeving.
Bakkes
es sjrieversjhuuske van theologe Johanne Klink in G'n Zie (Komeresj-Camerig).
Foto Els Diederen ©
Op dinsdig 13 november 2019 vingk de traditonele
Culturele aovend plaats van drie Valkebergse
vereiniginge: 't IVN, 't LGOG en Veldeke-krink-Valkeberg.
Plaats: Hotel Monopole aan de Nieuweweg in Valkeberg
Aanvank 20.00 oer.
Veur lede en belangsjtèllende.
Graties.
't Programma zuut zoa oet:
* Names 't LGOG of Historische krink Valkenburg geuf Herman
van Rens 'n lezing euver de jodenvervolging in
Valkeberg.
* Names Veldeke zal Els Diederen 'n powerpointpresentatie
geve euver 't Bakkes in Zuud-Limburg. Dit nao
aanleiing van 'n artikel wat zie sjreef in Historische en
heemkundige studies in en rond het Geuldal in 2018.
* Names 't IVN geuf Jef Boosten 'n
bloomlaezing euver de
natuur: "Zich good veule'.
Doog mèt mèt de Limburgse Taalquiz!
Veldeke organiseert same mèt De Limburger de
Limburgse Taalquiz. Tot zondig 29 september
september kènt ederein 'n vraogelies online invölle.
Wae mètdeit krieg 25 vraoge euver Limburgse weurd,
gezèkdes en euver zakes. Dat zint allemaol
mièkeuzevraoge. Nao 't invölle kriegt geer metein
te zeen wieväöl vraoge geer good houwt en ouch de
gooj antwoorde. Leuk um te doon, meh soms bès lestig.
Laot uuch oetdage!Maak kans op de finale
Wae mètdeit maak
kans um oetgenuèdig te were veur de groate finale in
't geboew van de Media Groep Limburg in Zitterd op 8
oktober a.s. De bèste 40 kandidate komme daoveur in
aanmerking en die sjtrieje um de hoofpries, 'n
ballonvaart veur twiè persone bove Limburg.
Wach neet mèt invölle, 't doert mer 10 minute,
veur eder vraog kries se 20 seconde de tied. Ouch es
se neet persé de finale wils hole, ies 't leuk um
mèt te doon, Klik dus mer op: deze
link naar de vragenlijst.
Väöl succes!
Op dinsdeg 17 september 1944 ies Valkeberg
bevried van de Twiède waereldoorlog. Tiedes 'n herdinkingsviering 75 jaor bevried, in de Ouw Kèrk leus
Els Lahey-Diederen, names Veldeke-krink-Valkeberg, 'n
gedachte veur en 't biepassend gediech: 'solidair soldaote'
oet de bundel "Valkeberg bevried' (75 verhaole oet d'n
oorlog in Valkeberg).
zondig 15 september is de 48ste Veldeke
dialekmès in de Ouw kèrk. De mès weurt gezonge door
mannekoar Internos oet Sjin-op-Geul o.l.v. Leo van Weersch.
Aanvank hauf twelf!
31 augustus
2019 Kringendaag van Veldeke.
Dit jaor ontvingk 't Veldeke-Valkeberg-besjtuur alle ander
Veldekekring oet Limburg. De miedig weurt ge-eupend door
wèthouwer Claudia Bisschops van Valkeberg aan de Geul. Zie
heel 'n sjoan speech (zuug hie-onder).In 't kèrkske van Oud-Valkeberg geuf Henk Kwakkernaat 'n lezing euver
Oud-Valkeberg mèt zien twiè kesjtièle en oud kèrkske. De
gaste kriege vervolges 'n rondleiding door IVN-gids Jef
Boosten door de kesjtièl-heemtuiin van kesjtièl Schaloen.
Aansjletend bezichtige ze kesjtièl Genhoes es gas van
Leendert van Dijk en Rita van Dijk, de bewonersj. 'n
Buffèt-diner sjluut de miedig aaf in Hotel Op de Beek in
Sjin.
Eupening Kringedaag
Veldeke in Oud-Valkeberg op 31
augustus 2019,
door Claudia Bisschops, wèthouwer economie, toerisme &
financië.
Geachte besjtuursjlede
van Veldeke, geachte sjprekers, geachte aanwezige.
Ich bin gebaore en
getaoge in de waereldsjtad. En ’t dialek is mich mèt de
paplaepel ingegaote.
Thoes sjpraoke veer allein mer dialek, of baeter ich moet
zègke kalde veer plat.
En zoa koes ’t gebeure
dat ich op de ièrsjte daag van de kleutersjoal de juf neet
versjtong. De juf kalde get totaal onversjtaonbaars.
Naoderhand begreep ich dat dat Nederlands waor.
Driekwaart van de klas
houw op sjlaag ’n taalachtersjtand. Oes woort toen
geadviseerd um Sesamstraat te kieke en zoa zaot ich ederen
aovend braaf veur de TV nao de Hollendersj te kieke. Zoa
klein es ich waor realiseerde ich mich dat die luuj get
andersj kalde es veer thoes.
Ich bin in Zitterd nao
de middelbaar sjoal gegange, nao ’t Kleesj en dao höb ich ’t
gelök gehad dat ich zes jaor, ich zaot op ’t gym dus die
jaore waore ingecalculeerd, Nederlands höb maoge kriege van
Frans Walraven. De drievende krach achter en veurzitter van
Veldeke in Zitterd. ’t Waor ’n periode dat ’t hip waor um
Nederlands te kalle en dats se es Limburger veural neet wols
weite dats se oet Limburg kaoms. De naïviteit van väöle dat
ze daobie verondersjtèlde dat accentloos te kalle waor
rondoet ‘meelijwekkend’.
Meister Walraven lièrde
oes dat dialek kalle dien taalgeveul versjterk, dats se van
nature aanveuls welke weurd mannelik, vrouwelik of onzijdig
zint en de link mèt ’t Duutsj waor ’n aangenaam
biekomstigheid. Meh zien belangriekste lès: dialek is dien
modertaal en die moes se koestere. Lièr lever dien kind
vloeiend en foutloos dialek, dan huilands. ’t Is de taal van
de emotie, van de leefde en van ’t ruziemake. Want niks
sjölt zoa lekker es ’t dialek. De weurd komme vanzelf.
Lang geleje höb iech de
waereldsjtad verlaote en nao väöl umzjwervinge in ’t land,
bin ich tösje de bök terechgekomme. En noe ich get zudeliker
woon vèlt mich get typisch op. Luuj gaon sjpontaan op ’t
Nederlands euver, umdat ich bliekbaar Limburgs mèt
Swahilische tongval sjpraek.
Dao lik nog ’n dudelike
boodsjap onder. Doe bis neet van hie. Inins is dialek neet
miè datgeen dat verbingk, meh datgeen wat oes sjeit. Terwiel
v’r zjuus vurig en gezamelik, uniek veur Limburgersj, höbbe
gevochte veur erkènning van oos prachtige taal in zien väöl
versjieningsvörm.
Es se mich versjteis, dan kal ich plat taege dich, dan zint
veer oes zoa eige en zègke doe en dich. Dat is de kern…
En toch... ’n paar waeke
truuk betrapde ich mich zelf op ’n vraem saort nostalgie
tiedes ’n konzaer van Janse Bagge. Weurd die ich in gein
tieje miè houw gehoord en die väöl gebruuk waere in de
contreie woa ich bin gebaore: sjaele wiekser; leures en
veural heiversj, nao heim. Sjoan woord. Umdat dao ouch de
beteikenis in mètklink op de plek te zin woas se huèrsj.
Ondertösje bin ich in
Valkeberg geïntegreerd. Dao is ein woord wat ich mich sjnel
eige höb gemaak en dat wat mich betref ’t sjoanste
Valkebergse woord is: gruètsj.
Woa ich gruètsj op bin is dat gruètsj zelfs de kern is
gewore van oos nuuj toeristische doorontwikkeling. Zoawaal
de inweunersj es de toeriste moete zich gruètsj veule op
Valkeberg.
Veer koppele gruètsj aan oos unieke plek en aan oos
tradities en DNA. En dialek is ’n wezenlik onderdeil van die
identiteit.
’t Deit mich good um te
huère dat nog ummer kinger mèt ’t dialek opgreuje. ‘t LVK is
ein van de plekke woa ’t dialek op ’n prachtige meneer laef.
En veer höbbe oos twiè lokaal ambassadeurs, Andy en Roy, die
hie de taal nuuj elan gaeve.
Daonaeve is op Facebook
’n hiel sjoan ontwikkeling te zeen. Ummer miè luuj sjrieve
dialekberichte. Facebook in ’t plat. Meh wat is dat lestig,
sjrieve in ’t dialek. Mesjiens is ’t waal ‘n leuk idee um
volgend jaor veur al die Facebookers en ander geïnterseerde
‘n summerschool, zomersjoal, sjrieve in ’t dialek aan te
beje?
’t Vas fundament in al
dees ontwikkelinge is Veldeke. ’t Is ’n ièr veur Valkeberg
dat geer es sjatbewaardersj van de zièl van Limburg vandaag
bie-einkompt bie de Veldeke-kringedaag. ‘ne sjatbewaarder
wèt dat hae get gans biezondersj in heng haet, get um te
koestere, te besjerme en in dit geval ouch um door te gaeve.
’t Belang van eur vereiniging is daomèt ongekènd. De zièl is
sjpringlaevend. Dat geer oes nog hièl lang maogt veurgaon in
’t koestere van oos taal, oos dialek, oos zièl!
Ich wunsj uuch allemaol
‘ne hièle sjoane, inspirerende daag!
foto's Riky Simons
Veldeke-jaorbook 2018
Op 26 juni 2019 woort in de
Eci-cultuurfabriek in Remung 't Jaorbook 2018 van Veldeke
gepresenteerd. 't Ièrsjte exemplaar waor veur Els Diederen
oet Valkeberg, oetgereik door Pierre Bakkes, ein van de drie
redactielede. Diederen sjreef de aafgeloupe jaore väöl,
oetgebreide artikele (in 't Valkebergs) euver volkscultuur
in 't jaorbook en ouch dits kièr sjteit zie in 't book, noe
mèt 'n artikel euver de sjtreektaal van plante in Limburg:
'Volksbotanie van aels tot zemp I' (deil 1).
't Twiède deil van dit oetgebreid artikel zal in 't volgende
jaorbook 2019 gepubliceerd were.
Ton Engels loesterde de bie-einkoms op mèt Limburgstalige
leedsjes.
Alle lede van Veldeke kriege 't jaorbook thoes gesjtuurd.
Besjtuursjlid Léon Pluijmaekers euverhandig
'n Valkebergs-Plat (kook) aan jubilaris Lou Pluijmen op 18
mei 2019.
foto Els Diederen.
Lou Pluijmen 50 jaor
Veldekelid.
’t Kump neet dèks veur
en daorum blieve veer effe daobie sjtil sjtoon, Lou Pluijmen
van oze krink ies mer leefs ’n hauf ièw onaafgebraoke lid
van Veldeke-Valkeberg. Neet allein es lid waor Lou Pluijmen
(*1930, Boete de Paort) actief, meh hae haet ziech de
ièrsjte daartig jaor ouch mèt väöl energie ingezat es
besjtuurslid van de krink (van 1969 tot 2000). In 1977 woort
hae ouch nog aafgevaardigde van Veldeke bie de Sjtiechting
Sjaasberger Gank, die de Kloes exploiteert en eder jaor de
Dialekmès en kèrmes op de Sjaasberg organiseert. Jaorelank
waor hae veurzieter vande sjtiechting. In 1994 ging hae
Veldeke vertegenwoordige in de wèrkgroep van ‘t woordebook
van Valkeberg, die ’n jaor later officieel de naam
Sjtiechting Vallekebergsen Dieksjenaer zou gaon drage. ’t
Diek naosjlaagwerk versjeen in 2013.
Pluijmen sjreef daonaeve ’t nuèdige in ’t Valkebergs, o.m.
sjtökskes in ’t Land van Valkenburg (’t Gezètsje); artikele
en proza in ’t kwartaalmagazine Geulrand; artikele in de
Mirliton, ’t carnavalsblaad van Valkeberg; proza en
gediechte in de Veldeke-bloomlaezinge: Rierank en Mozaïek.
’t Besjtuur van de Veldeke-krink-Valkeberg haet op 18 mei
2019 ’n bezeuk gebrach aan Lou Pluijmen en zien vrouw um
häöm te felicitere. De jubilaris kreeg o.a. ’n ‘Valkebergs
plat’ aangeboje, ‘ne lekkere kook van de plaatselike bekker,
dae ’t gebak dae naam haet mètgegaeve.
Veer wunsje Lou, same mèt zien vrouw, nog väöl jaore in gooj
gezondheid toe.
Names ’t besjtuur van
Veldeke-krink-Valkeberg,
Els Lahey-Diederen
Veldeke-sjteunsje aangepas/aangevöld mèt de Valkebergse klanke: iè, uè,
oa.
Veurbeelde achter o komme neet veur in 't Valkebergs.
2018
foto Mathieu Lahey ©
In de kloes op de Sjaasberg tiedes 'n
sjtummige Kaersjviering.
Op 16 december 2018 vong de 10de advents-kaersjviering plaats in de Kloes op de
Sjaadsberg. aanvank 18.30 oer
Neve samezang van kaersjleedsjes in 't dialek woort 'n kaersjverhaol vertèld en
woorte kaersjgediechter
gedeclameerd. De bekènde Limburgse troubadour Jos Meessen
zong eige kaersjleedsjes.
Deaanwezige houwe ziech lekker werm aangedoon, want de kapel
ies neet verwermp. In de paus genoot ederein, rond 't
electrisch kechelke in de hoeskamer van koffie, thee,
kaersjbroad en kaersjkrenskes. 'ne Sjoane kaersjmes gewunsj!
Dinsdig 13 november 2018: de traditionele
drie-vereiniginge cultuuraovend in Hotel Monopole. aanvank 20
oer.
Veldeke-Valkeberg presenteerde Mary Meurders mèt 'n pakkend Valkebergs verhaol.
IVN, in de persoon van Jef Boosten vertèlde euver exote in
de oos heim.
LGOG-besjtuurslid Constant de Maijer gaof 'n lezing euver de
lètste kloezenaer van de kloes op de Sjaatsberg.
Op goonsdig 31 oktober 2018
ging Veldeke-Valkeberg mèt zien lede de Fuwienberg
(Fluwelengrot) in. O.l.v. gids Aarts krege de wandelaere
onbekènde geng te zeen. Nao de wandeling door de berg vong
de ledejaorvergadering plaats in hotel de Quasco.
21 september 2018 Vlam veur vrae
Nao 'n oecumenische viering in de
Nicolaaskèrk, woort 't monument Vredesvlam onthöld, boete op
't graas van de Nicolaaskèrk. 't Monument sjtèlt 'n V veur
van vlam, vrae, vrieheid. Gemaak door Maria Verstappen en
Jan vd Bragt.
foto's Els Diederen ©
De bundel IN VREDESNAAM ies 21 september
2018 gepubliceerd mèt zoawaal Limburgstalige es
Nederlandstalige gediechter. De ièrsjte twiè exemplare waore
veur Hans van Hellemondt (Cultuurcafé Valkenburg) en Els
Diederen (Veldeke-Valkeberg). De volgende Limburgstalige
gediechter zint te vinge in 't prachtig geïllustreerd book
(Bie eder gediech ein teikening, sjilderie of foto):
1. Jos Smeets Vlam veur vrae in Valkeberg
2. Guy Caelen Blieve gedinke
3. Colla Bemelmans
vrede (oet Wil vesper (Nuts)
4. Toos Schoenmakers-Visschers 73 jaor vrie (Posters)
5. Els Diederen laot oes zinge
6. Els Diederen vlam veur vrae
7. Bob Heugen Vrae
8. Anneke Ubaghs-Cobbenhagen Geultreffe
9. Annemie Bemelmans-Steynebrugh ‘t Bleumke
10. John Hertogh veurbie (Zittesj)
11. Lewie Plijmen Vlam van de vrae
12. Lewie Plijmen Vlam van vrae
13. Har Sniekers Vree (Toears)
13 Els Diederen solidair
14 Els Diederen Sjeng en Joep
f
oto Els Diederen ©
Zondig 16 september 2018 um 11.30 oer zal in de Ouw kèrk
de
47ste Veldeke-Valkeberg Dialekmès plaatsvinge. D'n
deens zal veurgegange door pesjtoar H. Jansen en
muzikaal opgeloesterd were door zangvereiniging
Eendracht oet Suub.
o.l.v Harrie Wijenberg en aan de piano: Paulina Bukowicz.
De mès haet es
thema: 'Vrae' en ies de sjtart van de 'Week van Vrae
in Valkeberg'.
Jaorbook 2017
In juni 2018 krege alle Veldekelede 't
Jaorbook 2017, ofwaal mèt de pos of digitaal.
Neve taalkundige artikele sjteit 'n
oetgebreid en riek geïllustreerd artikel drin in 't Valkebergs.
Els Diederen sjreef 't artikel: 't Bakkes in Limburg,
handelend euver de insjpanninge die luuj ziech vreuger
mooste getruèste um broad op taofel te kriege. En euver
broad en vla bakke in 't bakkes. Woa die bakhuuskes
gesjtange höbbe en noe nog...
Projek Vrae
Veldeke-Valkeberg geuf zien mètwèrking
aan 't projek Vrae in Valkeberg. In september zal 'n
Vredesweek plaatsvinge mèt versjillende activiteite. Ein
daovan ies de publicatie van 'ne gediechtebundel mèt
es titel:
'In
Vredesnaam'.
Neve Nederlanstalige gediechter sjtoon 15
gediechter in 't Valkebergs en ander dialekte drin. Allenei
handele ze euver vrae, zoa-es de diechter dat wilt
oetdrökke. Neve eder gediech sjteit 'n pagina mèt 'n
kunswerk of foto aafgedrök, die dat beeld zal versjterke.
Ein gediech zal in miè tale te leze zin in 'n iezere book,
dat onthuld zal were. Teves ouch de sculptuur 'Vlam veur
vrae' van Jan van de Bragt en Maria Verstappen in die week.
__________________________________________________________________
2016
90 jaor Veldeke in 2016
50 jaor Veldeke-krink-Valkeberg
in
Oos heim op dees website sjtoon
sjtökskes
euver volkscultuur, die 't laeze waerd zin!
Veur miè: gank nao
kroniek
Nuuj Valkebergs lees/laesplenkske - eet/aetmetsje anno 2014.
te koup
in de Readshop Dr. Erenssjtraot 6 Valkeberg á 4.25
'n cadeautje van Veldeke: 
